Pomyślałeś, że chciałbyś nauczyć się rzeźbić. Coś Ci mówi, że jest to zajęcie stworzone dla Ciebie. Zastanawiasz się jednak, jakie narzędzia do rzeźbienia powinieneś wybrać na początek… A może tworzysz już coś w drewnie i masz już podstawowe narzędzia, chcesz jednak zająć się tym na poważnie i nosisz się z zamiarem stworzenia własnego, fachowo wyposażonego warsztatu. Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań, trudno jednak o rzetelne wskazówki. W tym artykule rozwiejemy Twoje wątpliwości i omówimy, jakie narzędzia potrzebuje początkujący rzeźbiarz i gdzie może je kupić.
Data publikacji: 10 listopada 2023
Skąd się wzięła moja wiedza o narzędziach do drewna?
Nazywam się Agnieszka Baraniok-Lipińska i od ponad 20 lat prowadzę sklep DLUTA.PL, który specjalizuje się w narzędziach do ręcznej pracy w drewnie. Narzędzia do drewna to jednak nie tylko moja praca, to także moja pasja, gdyż od kilku lat używam ich codziennie. Rzeźbię, strugam, piłuję, wiercę, tworząc projekty stolarskie i rzeźbiarskie. Ta idealna symbioza teorii i praktyki pozwala mi stawiać się w roli eksperta, choć nadal niejednokrotnie narzędzia mnie zaskakują. Co jednak bardzo pragnę podkreślić, pomimo łatwego dostępu do wielu różnych narzędzi, bardzo cenię minimalizm, dlatego na co dzień staram się używać ich jak najmniej. Cenię za to wysoką jakość, trwałości i wygodę użytkowania. Mniej często znaczy lepiej.
Doskonałym dowodem tej teorii jest seria mojego autorstwa: Samouczek rzeźbiarski drewniana łyżka oraz Samouczek drewniany talerz, w którym udowadniam, że za pomocą tylko 1 dłuta można stworzyć efektowny minimalistyczny talerz.
Zanim zaczniesz wybierać narzędzia do rzeźbienia…
Zanim zaczniesz wybierać narzędzia do rzeźbienia, powinieneś zdecydować, w którym kierunku chciałbyś rozwijać swoją rzeźbiarską pasję, gdyż od tego będzie zależało, czego będziesz potrzebował. Nie wiem, czy wiesz, ale jest wiele możliwości, wiele ścieżek, którymi możesz podążyć, a każda z nich może zaprowadzić Cię do fascynującego świata, w którym postanowisz pozostać na dłużej. Już samo klasyczne trójwymiarowe rzeźbienie ma wiele odmian, od tworzenia ludzkich figur, po całkowicie abstrakcyjne przedstawienia. Do tego dochodzi snycerstwo, czyli tworzenie rzeźb użytkowych, najczęściej koncentrujące się na dekorowaniu mebli. Możesz także skupić się na niewielkich formach, tworząc figurki czy biżuterię. Co zatem w Twojej duszy gra? Wiesz już, który wycinek tego rzeźbiarskiego świata jest Ci najbliższy?
Zdaję sobie sprawę, że wybór ścieżki zależy od wielu czynników. Niektórzy już na samym początku wiedzą, co konkretnie chcieliby tworzyć, a innym zajmuje to wiele lat, podczas których próbują kolejno różnych technik. Musisz jednak na coś się zdecydować, wiedzieć, od czego chciałbyś zacząć, bo dopiero na tej podstawie będziesz mógł zacząć wyposażać swój rzeźbiarski warsztat.
Prześledźmy zatem najbardziej popularne opcje.
Rzeźbienie za pomocą noża, czyli struganie drewna (ang. whittling)
Whittling to najstarszy, a zarazem najprostszy ze stylów rzeźbienia w drewnie. Prawdę powiedziawszy, nie jest to rzeźbienie (do którego używane są dłuta), a struganie drewna za pomocą noża.
Jest kilka istotnych zalet tej techniki: minimum narzędzi, możliwość pracy w dowolnym miejscu, szybkie efekty. Nie potrzebujesz także mocować drewna, gdyż trzymasz je w dłoniach.
Już 1 ostry nóż i kawałek drewna wystarczą, aby zacząć tworzyć. A co można stworzyć za pomocą tej techniki? Figurki ludzi, zwierząt, ozdoby świąteczne, elementy dekoracyjne, biżuterię, akcesoria kuchenne.
Narzędzia niezbędne do whittlingu
- Nóż rzeźbiarski – to narzędzie podstawowe i na nim można poprzestać. Jest na tyle wygodny, że pozwoli ścinać długie i grube wióry podczas wstępnej obróbki, natomiast czubek noża może posłużyć do pracy nad detalami.
Polecane przez nas modele:
Akcesoria zalecane do whittlingu
- Nóż snycerski – mniejszy nożyk pomocniczy, który będzie wygodniejszy przy pracy nad detalami. Na początek warto wybrać model o wszechstronnym zastosowaniu.
Polecane przez nas modele:
- Rękawice antyprzecięciowe – technika whittlingu polega na tym, że drewna nie mocujemy do stołu, tylko obrabiamy w dłoniach. Nóż jest wyjątkowo ostry, dlatego też wskazane jest zabezpieczenie się przed skaleczeniem.
Polecane przez nas rękawice:
Rzeźbienie łyżek (ang. spoon carving)
Rzeźbienie, a dokładniej struganie łyżek odbywa się za pomocą dwóch noży. Jeden z nich to typowy nóż do whittlingu, drugi to nóż zakrzywiony tzw. łyżkowy.
Zalety tej techniki są bardzo zbliżone do zalet whittlingu: minimum narzędzi, możliwość pracy w dowolnym miejscu, szybkie efekty. Nie potrzebujesz także mocować drewna, gdyż trzymasz je w dłoniach.
Mając dwa wspomniane noże, możesz wykonać wszystko, co opisałam w punkcie powyżej, a oprócz tego różnego rodzaju łyżki, jak również kubki (tzw. kuksy), czy nawet miski.
Narzędzia niezbędne do strugania łyżek
- Nóż łyżkowy – niezbędny, jeśli chcemy otrzymać powierzchnię wklęsłą. Można w tym przypadku posłużyć się odpowiednim dłutem, jednak nóż daje więcej możliwości i jest wygodniejszy.
Polecane noże: - Nóż rzeźbiarski – w tym przypadku nóż ten służy do obróbki wstępnej, pracy z rękojeścią i spodem łyżki. Można także za jego pomocą ozdabiać rękojeść łyżki.
Polecane przez nas modele:
Akcesoria zalecane do strugania łyżek
- Nóż snycerski – mniejszy nożyk pomocniczy, który będzie wygodniejszy przy pracy nad detalami. Na początek warto wybrać model o wszechstronnym zastosowaniu.
Polecane przez nas noże:
- Rękawice antyprzecięciowe – strugając łyżki nie mocujemy drewna do stołu, tylko obrabiamy je w dłoniach. Noże są wyjątkowo ostre, dlatego też wskazane jest zabezpieczenie się przed skaleczeniem.
Polecane przez nas rękawice:
Rzeźbienie geometryczne (ang. chipcarving)
Snycerstwo geometryczne to technika wykorzystująca nacięcia, które tworzą regularne wzory na powierzchni drewna. Wzory te powstają poprzez powielanie trójkątów oraz linii.
Chipcarving to technika bazująca przede wszystkim na nożach. Pracuje się na płaskich kawałkach drewna, które należy wcześniej unieruchomić. Ten rodzaj rzeźbienia nie wymaga dużego warsztatu, zdobienia można wykonywać, korzystając ze zwykłego biurka.
Za pomocą techniki chipcarvingu można zdobić m.in. meble, galanterię drzewną (skrzyneczki, szkatuły, łyżki, misy), tworzyć biżuterię, czy ozdoby choinkowe.
Narzędzia niezbędne do rzeźbienia geometrycznego
- Nóż do chipcarvingu – niewielki nóż z charakterystycznie pochylonym w dół prostym ostrzem.
Polecane modele: - Podkładka majsterkowicza – pozwala szybko zablokować drewnianą formatkę, dając jednocześnie możliwość zmiany pozycji.
Akcesoria zalecane do chipcarvingu
- Taśma antyprzecięciowa – nacięcia tworzone są za pomocą zdecydowanych ruchów nożem, dlatego szczególnie na początku warto użyć taśmy zabezpieczającej kciuk przed skaleczeniem.
Narzędzia do płaskorzeźb (ang. relief carving) oraz rzeźbienia na okrągło (ang. carving in the round)
W przypadku płaskorzeźby wzór zostaje wycięty w płaskiej powierzchni, a wyrzeźbione elementy wystają tylko nieznacznie z tła. Rzeźbienie na okrągło oznacza wyrzeźbienie obiektu całkowicie trójwymiarowo, dzięki czemu rzeźbę można podziwiać z dowolnej strony.
W obu przypadkach korzysta się z bardzo zbliżonych narzędzi, przede wszystkim dłut. Większą rolę odgrywa tutaj wielkość projektu niż kwestia jego osadzania w trzecim wymiarze.
Rzeźbienie za pomocą dłut daje nieskończenie wiele możliwości: począwszy od prostych ornamentów dekoracyjnych, przez efektowne drewniane obrazy, po zaawansowane figury, czy formy abstrakcyjne.
Narzędzia niezbędne do rzeźbienia w drewnie
- Dłuta do rzeźbienia – mogą charakteryzować się różnymi kształtami i wielkościami. Na początek jednak wystarczy, że zaopatrzysz się w podstawowy zestaw 3 dłut i 1 nożyk snycerski. Z czasem sam poczujesz, których dłut Ci brakuje, gdyż będzie to wynikało przede wszystkim z tego, jakie prace będziesz chciał tworzyć.
Polecane zestawy dłut na początek: - Ścisk stolarski – zarówno w przypadku płaskorzeźby, jak i rzeźby przestrzennej konieczne jest unieruchomienie drewna na stole warsztatowym. Mogą do tego posłużyć m.in. ściski.
Polecane przez nas modele:
Akcesoria zalecane do rzeźbienia
- Piła do drewna – niezbędna, jeśli nie uda Ci się kupić przyciętego na wymiar drewna. Służy także do wstępnego usuwania większych partii materiału.
Polecane przez nas piły:
- Pobijak — wymagany w przypadku dużych dłut lub/i twardego drewna.
Polecane przez nas modele: - Tarniki – wykorzystywane do wstępnego formowania form przestrzennych.
Polecane modele: - Papiery ścierne — używane na końcowym etapie wykańczania drewna.
Polecany zestaw:
Więcej na temat dłut rzeźbiarskich przeczytasz w artykule pt. “Rodzaje dłut rzeźbiarskich, czyli dłuta rzeźbiarskie od podstaw”.
A co jeśli nadal nie wiesz, jakie narzędzia do rzeźbienia wybrać?
Jak widać, zależnie od wybranej opcji, potrzebujesz różnego typu narzędzi. Podsumowując powyższą listę, można powiedzieć, że za pomocą 1 noża zrobi się zdecydowanie więcej niż za pomocą 1 dłuta. Jednak to dopiero praca dłutami pozwala na większą swobodę twórczą.
Mam nadzieję, że już wiesz, jakiego wyboru dokonać, jeśli jednak nadal czujesz się zagubiony, mam dla Ciebie kilka rozwiązań:
- Zadzwoń lub napisz do nas, a chętnie Ci doradzimy. Dzięki tej opcji dobierzemy rozwiązanie szyte na miarę Twoich oczekiwań i możliwości: dluta.pl/kontakt
- Zajrzyj do działu dluta.pl/samouczki-rzezbiarskie, gdzie znajdziesz wiele ciekawych zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia. W zestawach znajdziesz nie tylko narzędzia, ale także drewno i obrazkowe instrukcje. Po prostu otwierasz pudełko i zaczynasz rzeźbić, bo wszystko, co niezbędne jest w środku.
- Wybierz jedne z naszych cyklicznych warsztatów rzeźbienia w drewnie, które odbywają się w Poznaniu. Myślisz, że to za daleko? Być może to dobra okazja, aby odwiedzić to piękne miasto?
- Skorzystaj z indywidualnych warsztatów rzeźbiarskich, które prowadzę w naszym firmowym warsztacie. W tym wypadku uzgodnimy plan zajęć wspólnie i dzięki temu nauczysz się konkretnie tego, czego chcesz się nauczyć. Przy okazji poznasz tajniki ostrzenia i będziesz mógł przetestować wiele różnych narzędzi.
Autorka tekstu:
Agnieszka Baraniok-Lipińska
Od ponad 20 lat prowadzę sklep specjalizujący się w sprzedaży narzędzi do ręcznej pracy w drewnie. Jednak nie tylko sprzedaję te narzędzia, ale przede wszystkim sama ich używam! Choć w swoim warsztacie spędzam długie godziny, gdzie rzeźbię, strugam, szlifuję, wiercę, piłuję, to nadal uważam, że jestem dopiero na początku swojej przygody z drewnem.
Dzięki tej praktyce o narzędziach wiem prawie wszystko, ale przede wszystkim rozumiem potrzeby klientów, szczególnie tych, którzy tak jak ja dopiero się uczą.
Kilka lat temu wpadłam na pomysł Samouczków Rzeźbiarskich – zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia i strugania drewna. W 2021 roku stworzyłam mój pierwszy autorski projekt: serię Samouczek drewniana łyżka, który podbił serca naszych klientów. Obecnie pracuję już nad kolejną serią.
Powiązane Wpisy
Rzeźbienie w drewnie dla początkujących
Chcesz zacząć rzeźbić w drewnie, ale nie wiesz, jak zacząć, jakie narzędzia wybrać, skąd wziąć [...]
Drewno lipowe – właściwości i zastosowanie
Zaglądam do słownika języka polskiego PWN, wpisuję słowo “lipa”, a następnie czytam:1. «drzewo o szerokiej [...]
Fizyczne i mechaniczne właściwości drewna
Drewno – nieprzewidywalny materiał pochodzący z natury. Posiada różne kolory i wzory, zróżnicowaną strukturę i [...]