Rzeźbienie w drewnie dla początkujących

Chcesz zacząć rzeźbić w drewnie, ale nie wiesz, jak zacząć, jakie narzędzia wybrać, skąd wziąć drewno? Zastanawiasz się też, gdzie szukać wzorów? Jeśli takie pytania goszczą w Twojej głowie, to doskonale trafiłeś! Po przeczytaniu tego artykułu z łatwością znajdziesz projekt, dobierzesz dłuta i drewno. Będziesz mógł zacząć rzeźbiarską przygodę sprawnie i bez niepotrzebnych komplikacji. Bo choć rzeźbienie w drewnie wiele osób wręcz przeraża, to jest to cudowne zajęcie, które potrafi dawać ogromną satysfakcję, a jednocześnie wyciszać i relaksować. Rzecz w tym, aby nie komplikować sobie tego zajęcia już na starcie.

Data publikacji: 7 listopada 2023

Jak zaczęłam rzeźbić w drewnie

Zanim przejdę do konkretów, chciałabym w kilku zdaniach opowiedzieć o sobie. Jest to dość istotne, gdyż właśnie z własnych doświadczeń i zgłębianej przez lata teorii czerpię obecną wiedzę.

Artykułu tego nie napisała agencja reklamowa ani sztuczna inteligencja.
To wiedza gromadzona od ponad 20 lat, poparta wieloletnią praktyką.
To rzetelne i wiarygodne wskazówki, dzięki którym rzeźbienie w drewnie może z łatwością stać się Twoją pasją!

Przeczytaj więcej o tym, jak rozpoczęła się moja przygoda z pracą w drewnie: “Dlaczego zaczęłam strugać drewniane łyżki…”

Czy rzeźbienie w drewnie jest trudne?

Misa rzeźbiona z drewna lipowego

Przyjęło się sądzić, że rzeźbienie w drewnie to trudne i wymagające zajęcie. I przyznaję, że takie bywa. Jeśli chcesz rzeźbić barokowe wzory, skomplikowane rozety, woluty, czy arabeski, przygotuj się na lata pracy i nieustające ćwiczenia. Czy jednak musisz iść w tę stronę? Oczywiście, że nie! Rzeźbienie nie oznacza wyłącznie skomplikowanych ornamentów. Masz całe mnóstwo różnych innych możliwości, od rzeźbienia prostych i praktycznych łyżek i mis, przez tworzenie biżuterii, figurek, czy nawet elementów wystroju wnętrz. Dopiero na zupełnie drugim biegunie znajdują się dzieła niedoścignionych mistrzów tego fachu, tworzących rokokowe girlandy, rzeźbione popiersia, czy abstrakcyjne formy. Aby czerpać przyjemność z rzeźbienia, nie trzeba być artystą po Akademii Sztuk Pięknych! Można być po prostu rzemieślnikiem, pasjonatem, który bardziej niż spełniania się w akcie twórczym, oczekuje od tego zajęcia satysfakcji i czystej radości. Rzeźbienie może być łatwe i przyjemne, jeśli zadbamy o kilka elementów, o których opowiem w dalszej części.

Co jest potrzebne, aby zacząć rzeźbić w drewnie?

Chęci, podstawowe zdolności manualne, kilka narzędzi i kawałek drewna — to zupełnie wystarczy, aby rozpocząć tę fascynującą przygodę! To naprawdę nie musi być skomplikowane, jeśli nie chcemy, aby takie było. Nie obawiaj się więc na zapas, wymyślając kolejne przeszkody. Aby zbić Twoje obiekcje, odpowiem na pytania, które najczęściej słyszę:

Czy muszę umieć rysować, aby rzeźbić w drewnie?

Nie jest to wymóg, gdyż w dzisiejszych czasach możemy czerpać wręcz nieskończoną ilość pomysłów z internetu. Oczywiście, na dalszym etapie przydadzą się takie umiejętności, jednak można je rozwijać równolegle z rzeźbieniem, próbując szkicować kolejne projekty. Podstawy rysunku w zupełności wystarczą, nawet na dalszym etapie rzeźbiarskiej przygody.

Czy do rzeźbienia niezbędna jest wyobraźnia przestrzenna?

Kiedyś wydawało mi się, że rzeźbienie nie jest dla mnie, bo nie potrafię tworzyć w trzecim wymiarze. Dziś wiem, że zupełnie niepotrzebnie się o to martwiłam. Umiejętność myślenia abstrakcyjnego i wielowymiarowego, czyli tzw. Inteligencja wizualno-przestrzenna daje się doskonale rozwijać. Dlatego, jeśli czujesz, że masz z tym problem, wybieraj tak pierwsze projekty, aby były jak najbardziej płaskie. Rozpocznij od tworzenia płaskorzeźb, strugania łyżek, czy rzeźbienia mis i talerzy. Stopniowo oswajaj trzeci wymiar, przechodząc do trójwymiarowych figurek dopiero wtedy, kiedy poczujesz, że jesteś na to gotowy.

Czy rzeźbienie w drewnie wymaga dużego nakładu siły fizycznej?

I tak i nie. Zależy, jak sobie to wszystko zorganizujesz. Jeżeli będziesz pozyskiwał samodzielnie drewno i dodatkowo tworzył duże projekty i to w twardym drewnie, to musisz się liczyć z ciężką fizyczną pracą. Jeżeli natomiast skoncentrujesz się na tworzeniu niewielkich prac, wybierzesz przycięte miękkie drewno, to poradzisz sobie, nawet jeśli nie dysponujesz dosłownie żadną tężyzną fizyczną.

Czy rzeźbienie w drewnie wymaga zorganizowania warsztatu?

To też zależy. Można z powodzeniem rzeźbić dłutami, mając do dyspozycji tylko niewielkie biurko. Można także wybrać rzeźbienie za pomocą noży i obyć się nawet bez biurka, robiąc to m.in. w plenerze.

Czy rzeźbienie jest drogim zajęciem?

Aby zacząć rzeźbić w drewnie, wystarczy niespełna 100 zł. Tyle potrzebujesz, aby zaopatrzyć się w dobrej jakości nóż rzeźbiarski, kawałek drewna i niezbędne akcesoria. A za niewiele więcej kupisz zestaw do samodzielnej nauki rzeźbienia wraz z instrukcją!

Jak zatem widzisz, niewiele jest realnych przeszkód, aby rozpocząć przygodę z rzeźbieniem już teraz. Zatem zastanówmy się, co będziesz potrzebował, aby zacząć…

Rzeźbienie w drewnie — wzory projektów

Czasami wszystko zaczyna się od pomysłu, który definiuje resztę. Bywa jednak i odwrotnie, kiedy to pomysł jest konsekwencją innych czynników. Dlatego, zanim zaczniesz poszukiwanie konkretnego wzoru, zastanów się nad kilkoma kwestiami:

• Jakie prace chcesz lub możesz wykonywać? Duże / małe, płaskie / przestrzenne, proste / skomplikowane, figurki / talerze / łyżki / obrazki / napisy?
• Jakie narzędzia już posiadasz? Dłuta / noże / piły / siekiery / elektronarzędzia?
• Czy masz już drewno, które chciałbyś wykorzystać?
• Ile masz miejsca na działania rzeźbiarskie?

Jeśli znasz już odpowiedzi na powyższe pytania i ustaliłeś np. że masz mało miejsca, więc będziesz tworzyć rzeźbioną biżuterię i nie masz ani drewna, ani narzędzi, to wiesz już także czego szukać.

Gdzie zatem szukać inspiracji?

• Pinterest — źródło niewyczerpanej wręcz ilości pomysłów. Warto założyć tutaj konto i tworzyć swoje tablice tematyczne, które wykorzystasz, kiedy nadejdzie odpowiednia pora.
• Instagram — znajdziesz tutaj wielu ciekawych twórców. Wpisuj odpowiednie hasztagi: #woodcarving #spooncarving itp.
• Youtube — sporo materiałów w języku angielskim. Głównie tutoriale pod gotowe projekty.
• Książki — niestety brakuje dobrej literatury dot. rzeźbienia w języku polskim. To, co jest dostępne, ma zazwyczaj fatalne tłumaczenie, a pod względem merytorycznym również pozostawia wiele do życzenia. Jednak w języku angielskim można z łatwością znaleźć bardzo wartościowe pozycje.
• Inne źródła – po prostu miej oczy szeroko otwarte. Przyglądaj się naturze, dekoracjom w sklepach, odwiedzaj ciekawe wystawy, bo nigdy nie wiesz, kiedy i gdzie odnajdziesz natchnienie!

Jakie drewno nadaje się do rzeźbienia?

W sumie to można powiedzieć, że każde, bo w każdym gatunku da się coś wyrzeźbić. Są jednak gatunki, które nadają się do tego najlepiej. Można by tutaj zrobić cały wykład dotyczący właściwości drewna, jako materiału, jednak uważam, że na początku swojej rzeźbiarskiej drogi, nie warto sobie tym zaprzątać głowy. Więc jakie drewno wybrać? Liściaste i miękkie — optymalna będzie lipa lub olcha. To bardzo miękkie i przyjemne do rzeźbienia rodzaje drewna. Można także skorzystać z nieco twardszych gatunków: klonu, orzecha, dębu, kasztanowca, brzozy, czy drzew owocowych. Do najtwardszych rodzimych gatunków należy buk, jesion i grab. Gatunki egzotyczne również nadają się do rzeźbienia, jednak wymagają już większych umiejętności i lepszych narzędzi.

Czy można rzeźbić w mokrym drewnie?

Oczywiście. Drewno świeże, po ścięciu jest zdecydowanie bardziej miękkie niż drewno suche, dlatego rzeźbi się w nim bardzo przyjemnie. Jednak problem dotyczy ryzyka związanego z wysychaniem i niekontrolowanym pękaniem. Dlatego też zwyczajowo z mokrego drewna powstają proste formy, takiej jak łyżki, czy misy. Tam, gdzie liczy się detal, wskazany jest ustabilizowany suchy materiał.

Czy można rzeźbić w drewnie iglastym?

Można, choć efekt będzie mizerny. Drewno iglaste ma tendencje do strzępienia się, co wynika z jego budowy. Dodatkowo posiada dużą ilość sęków, a niektóre gatunki wytwarzają żywicę, która brudzi i tępi narzędzia.

Jeśli chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej na temat drewna lipowego, zajrzyj do naszego artykułu pt. “Drewno lipowe – właściwości i zastosowanie”.

Gdzie kupić drewno do rzeźbienia?

Drewno można kupić, ale także pozyskać z własnych źródeł. Tutaj orzech włoski po jesiennym przycinaniu odmładzającym.

Drewno można pozyskiwać na wiele sposobów. Jeśli interesuje Cię świeże drewno, rozejrzyj się wokół siebie, być może znajdziesz je w swoim ogrodzie, sadzie, czy u sąsiadów. Wiele znanych mi osób dogaduje się ze służbami komunalnymi, czy właścicielami ogródków działkowych.
Inaczej sprawa wygląda, jeśli poszukujesz drewna suchego. W marketach i składach budowlanych dostępne jest przede wszystkim drewno iglaste, które do rzeźbienia się raczej nie nadaje. Drewna liściastego możesz szukać w pobliskich tartakach, lecz tam w grę wchodzą duże ilości. Jeśli szukasz jednak małych przyciętych formatek, to zapraszam Cię do naszego sklepu dluta.pl/drewno, gdzie znajdziesz szeroką ofertę drewna krajowego i egzotycznego w formie niewielkich kawałków.

Jakie narzędzia do rzeźbienia wybrać?

Do rzeźbienia będziesz na początek potrzebował kilku podstawowych narzędzi i jeśli zechcesz, na tym podstawowym zestawie możesz poprzestać. To wszystko zależy od tego, co będziesz chciał za ich pomocą tworzyć.
Przyjmijmy na potrzeby tego artykułu, że są dwa sposoby rzeźbienia: za pomocą dłut (ang. carving) i za pomocą noży (ang. wittling). Każdy z tych sposobów daje inne możliwości. Oczywiście oba te sposoby można ze sobą łączyć. Upraszczając, można powiedzieć, że za pomocą 1 noża zrobimy dużo więcej, niż za pomocą 1 dłuta, dlatego zachęcam, aby właśnie od rzeźbienia za pomocą noża rozpocząć swoją przygodę z rzeźbieniem.

Zajrzyj do artykułu pt. “Narzędzia do rzeźbienia w drewnie – jakie wybrać” i dowiedz się szczegółów na temat wyposażenia warsztatu rzeźbiarskiego w zależności od konkretnych technik rzeźbiarskich.

Lista narzędzi, które będziesz potrzebować na początek:

• Nóż rzeźbiarski — duży nóż do rzeźbienia, a w sumie strugania drewna. Za jego pomocą możesz tworzyć łyżki, łopatki kuchenne, niewielkie figurki, biżuterię i inne niewielkie detale, które utrzymasz w dłoni.
• Nóż łyżkowy — zagięty nóż hakowy, który służy do wybierania drewna i tworzenia zagłębień. Przydatny przy tworzeniu łyżek, misek, kubków (tzw. kuks).
• Nóż snycerski — mały nożyk do wykańczania, niezbędny przy detalach.
• Dłuta rzeźbiarskie, snycerskie — profilowane dłuta do rzeźbienia. Mogą mieć różne wielkości, kształty. Podstawowy zestaw dłut rzeźbiarskich obejmuje 1 dłuto płaskie, 1 dłuto “U” i 1 dłuto “V”. Wymagają unieruchomienia drewna.
• Ściski stolarskie — wymagane, aby unieruchomić obrabiany element.

Ta krótka lista prezentuje podstawowe narzędzia, za pomocą których z powodzeniem wykonasz pierwsze projekty. Mam nadzieję, że już wiesz, czego potrzebujesz, jeżeli jednak nadal masz problem z wyborem, to przejdź do kolejnej, a zarazem ostatniej części tego artykułu.

Jak najprościej rozpocząć rzeźbienie w drewnie?

Jeśli nadal masz pytania lub wątpliwości i nie wiesz, jak zacząć, mam dla Ciebie kilka propozycji:

• Zadzwoń lub napisz do nas, chętni Ci doradzimy. Dzięki tej opcji dobierzemy rozwiązanie szyte na miarę Twoich oczekiwań i możliwości: dluta.pl/kontakt
• Zajrzyj do działu dluta.pl/samouczki-rzezbiarskie, gdzie znajdziesz wiele ciekawych zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia. W zestawach znajdziesz nie tylko narzędzia, ale także drewno i obrazkowe instrukcje. Po prostu otwierasz pudełko i zaczynasz rzeźbić, bo wszystko, co niezbędne jest w środku.
• Wybierz jedne z naszych cyklicznych warsztatów rzeźbienia w drewnie, które odbywają się w Poznaniu. Myślisz, że to za daleko? Być może to dobra okazja, aby odwiedzić to piękne miasto?
• Skorzystaj z indywidualnych warsztatów rzeźbiarskich, które prowadzę w naszym firmowym warsztacie. W tym wypadku uzgodnimy plan zajęć wspólnie i dzięki temu nauczysz się konkretnie tego, czego chcesz się nauczyć. Przy okazji poznasz tajniki ostrzenia i będziesz mógł przetestować wiele różnych narzędzi.

---

Autorka tekstu:

Agnieszka Baraniok-Lipińska

Od ponad 20 lat prowadzę sklep specjalizujący się w sprzedaży narzędzi do ręcznej pracy w drewnie. Jednak nie tylko sprzedaję te narzędzia, ale przede wszystkim sama ich używam! Choć w swoim warsztacie spędzam długie godziny, gdzie rzeźbię, strugam, szlifuję, wiercę, piłuję, to nadal uważam, że jestem dopiero na początku swojej przygody z drewnem.
Dzięki tej praktyce o narzędziach wiem prawie wszystko, ale przede wszystkim rozumiem potrzeby klientów, szczególnie tych, którzy tak jak ja dopiero się uczą.
Kilka lat temu wpadłam na pomysł Samouczków Rzeźbiarskich – zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia i strugania drewna. W 2021 roku stworzyłam mój pierwszy autorski projekt: serię Samouczek drewniana łyżka, który podbił serca naszych klientów. Obecnie pracuję już nad kolejną serią.

---

Powiązane Wpisy