Dąb od wieków uznaje się za symbol siły, potęgi i długowieczności. Nie jeden mężczyzna chciałby zyskać przydomek chłop jak dąb. Jego ogromne, rozłożyste konary, bogata korona, twarde drewno i niezbadana ilość lat, jakie może przetrwać, sprawiają, że drzewa te są niezwykle pożądanym surowcem. W poniższym artykule znajdziesz informację, jaki sposób dbać o sadzonkę dębu, jakie właściwości kryje w sobie dębina i co można z niej stworzyć, omówię wykorzystanie dębu i jego owoców w przemyśle drzewnym, spożywczym oraz kosmetycznym, a także zdradzę kilka ciekawostek, o których powinieneś wiedzieć. MIŁEJ LEKTURY!
Charakterystyka dębu.
Dęby to drzewa wywodzące się z rodziny bukowatych, uwielbiających klimat umiarkowany, dlatego najczęściej występują na półkuli północnej. W Polsce zamieszkują głównie lasy liściaste oraz miejskie aleje i parki. Dęby rosną aż 120-200 lat, dopiero po upływie tego czasu osiągają swoją maksymalną wysokość, mierzącą nawet 50 m. Ich życie trwa jednak dalej, drzewa te obumierają dopiero po upływie nawet 1000 lat. Pomyślcie więc, ile takie drzewa już przeszły, ile ludzkich historii widziały. Czy to nie jest niesamowite?
Po czym rozpoznasz dąb? Przyjrzyj się liściom. Mają one charakterystyczny kształt, jakby ktoś wyciął na ich brzegach ozdobną falbankę. Liście dębu różnią się między sobą w zależności od gatunku, jednak zawsze posiadają charakterystyczne wcięcia. To właśnie między innymi liście dębu, złocone jesiennym słońcem tworzą malownicze krajobrazy. Podczas spaceru niejednokrotnie zbierałeś zarówno opadłe liście, jak i żołędzie stanowiące dębowy owoc. Orzechy, bo właśnie nimi są żołędzie, posiadają charakterystyczny owalny kształt oraz „kapelusz” o łuskowatej strukturze. Co ciekawe mają one wiele zastosowań, o których już dawno zapomnieliśmy, ale do tego wrócę w dalszej części.
Uprawa dębu.
Dęby bardzo lubią wygrzewać się w promieniach słonecznych, jednakże będąc małą sadzonką, wymagają odrobiny zacienienia, stanowiącego jednocześnie ochronę przed zimnem. W okresie letnim (kwiecień-wrzesień) drzewko powinno wzrastać w średniej temperaturze 12°C. Może być ona nieco wyższa, dęby uwielbiają ciepło. Najważniejszym parametrem, który powinien wziąć pod uwagę każdy właściciel dębu, jest minusowa temperatura powietrza. Drzewa te są bardzo wrażliwe na mróz, zaleca się więc sadzenie ich w otoczeniu innych drzew. Pamiętaj też, że gleba w tym miejscu powinna być wilgotna. Istnieje jeszcze jedno zagrożenie atmosferyczne, którym są pioruny. Ponieważ drzewa te często ulegają wyładowaniom, zalecamy omijanie ich podczas burz.
Dąb w kulturze.
Rozmiary oraz wiek dębów od zawsze wywoływały ogromne wrażenie, dlatego często utożsamiano je z siedzibami najważniejszych bóstw. Grecy i Rzymianie są tego doskonałym przykładem, gdyż uważali, że w dębinie mieszka Zeus i Jowisz. Z tego powodu, głowy zasłużonych obywateli Rzymu ozdabiano wieńcem z liści dębowych. W historii odnotowano również przypadki, w których drzewo dębowe uznawano za wyrocznie. Na podstawie szumu liście przepowiadano pogodę oraz urodzaj. Ludy germańskie również czciły potęgę dębowych konarów. Wielokrotne uderzenia piorunów w omawiany tu gatunek, nie wyrządzały większych strat, dlatego stwierdzono, że dęby powinny zostać poświęcone Thorowi – bogu burz. Celtowie, to kolejna społeczność o dużej wierze w moc dębu. Uważali oni, że gatunek ten pomaga w zaświatach, w związku z czym do trumien ze zmarłymi wkładano dębowe gałązki. Również w Polsce odnotowano przypadki, w których dąb uznawano za drzewo magiczne. Osoby cierpiące na ból gardła lub zęba udawały się w miejsce, gdzie rósł stary dąb, zwany „Doktorem”, odmawiały trzykrotnie Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo, następnie również trzy razy obchodziły drzewo dookoła, wymawiając przy tym słowa: Powiedz, że mi, powiedz, mój kochany dębie, jakim sposobem leczyć zęby w mojej gębie?”. Jak widzimy, dęby od zawsze zajmowały w kulturze szczególne miejsce. Ich potęga zaklęta jest więc nie tylko w wielkości i właściwościach drewna, ale i w dziejach ludzkości.
Zastosowanie dębu w przemyśle.
Prace stolarskie z dębiny.
Drewno dębowe uchodzi za jeden z najtwardszych gatunków drewna, swoją twardość zawdzięcza powolnemu wzrastaniu, w związku z czym jest bardzo pożądanym, ale i drogim surowcem. Choć jego obróbka wymaga zadania sobie sporego trudu i zaopatrzenia w odpowiednie narzędzia, to końcowy efekt i wytrzymałość powstałych z niego produktów jest oszałamiająca. W ofercie naszego sklepu znajdziesz przyrządy najwyższej jakości, którym nawet dębina nie jest straszna. Do rzeźbienia oraz prac stolarskich w drewnie dębowym polecamy dłuta marki KIRSCHEN, których ostrze wykonano ze specjalnej stali, doskonale radzącej sobie w każdym drewnie, a także dedykowane twardemu drewnu piły japońskie Hardwood oraz Super hard, dające precyzyjną możliwość cięcia.
Dębowe drewno ze względu na swoją trwałość i wagę to idealny materiał na wykonanie blatu kuchennego lub stołu. Wszelkie czynności wykonywane podczas gotowania nie stanowią dla tej powierzchni zagrożenia, a piękne usłojenie i kolor drewna będą świetnym uzupełnieniem wnętrza, cieszącym nasze oko przez lata.
Drewno dębowe to materiał, który wykorzystuje się w szeroko pojętej stolarce. Od lat służy za surowiec do wykonywania wszelkiego rodzaju mebli, od foteli po wcześniej wspomniane stoły, aż po dziecięce kołyski. Jest to również idealny materiał na stworzenie powierzchni podłogowej. Parkiet z dębu to niezwykle odporna na ścieranie i estetyczna propozycja, stosowana podczas wykańczania wnętrz. Jeśli decydujesz się na zastosowanie dębiny na zewnątrz, pamiętaj, że jest to materiał niezwykle wrażliwy na zimno. Pod wpływem minusowych temperatur pęka oraz naturalnie ciemnieje od wody, przez co stworzone konstrukcje, czy meble ogrodowe nie są trwałe.
Beczki dębowe.
Zanim odkryto, że najlepszym materiałem do wykonania beczek na wino, jest właśnie dębina, stosowano gliniane amfory, lub drewno palmowe. Surowce te nie były jednak wystarczająco odporne na uderzenia, przez co w trakcie podróży ulegały połamaniu. Po upływie lat i wprowadzeniu beczek dębowych odkryto, że nie tylko jest to materiał niezwykle trwały, ale i nadający alkoholom specyficznego aromatu. Najsilniejsze zapachy wnikające w leżakujące wino, to wanilia, żywica, cedr, tytoń, trociny, igliwie, koper, mięta, goździk, skórka pomarańczowa, kokos, cynamon. Jeśli beczka jest wypalana od środka, zyskuje kolejne łatwo wyczuwalne aromaty, takie jak: brązowy cukier, karmel, miód, kawa, czy czekolada. Do zbudowania jednej beczki potrzeba pnia o średnicy 40 cm długości 110 cm. Wymiary te osiągają dęby w wieku 150 – 230 lat, zdobycie surowca jest więc czasochłonne i bardzo drogie.
Kora dębu i właściwości lecznicze.
Od wieków w leczeniu różnych chorób ludzkość wykorzystuje, to co daje nam natura. Jednym z cennych składników wielu ziołowych mieszanek jest kora dębu. Zawarte w niej cenne kwasy foliowe, flawonoidy oraz trójterpeny, nadają jej uniwersalnych właściwości. Wykonany z kory odwar stosuje się podczas hemoroidów, biegunki, a także w przypadku odmrożenia i poparzenia skóry, jako zewnętrzny okład. Dąb to również ważny składnik w branży kosmetycznej. Wyciąg z kory dębu działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco i odkażająco.
Dąb a przemysł spożywczy.
W tym punkcie skupię się głównie na żołędziach, stanowiących element dębu, wykorzystywany do tworzenia pokarmu. To właśnie orzech nazywany także owocem dębowym łączy w sobie witaminy z grupy B oraz składniki mineralne, takie jak mangan, miedź, magnez, potas oraz fosfor. Stanowi więc dziś nieco zapomniany, ale niezwykle cenny składnik diety. Żołędzie najczęściej wykorzystuje się do produkcji mąki, kawy, czy nalewki. Jeśli jeszcze nie miałeś okazji spróbować potraw z żołędziem w roli głównej, czas najwyższy.
Nie tylko ludzie mogą jeść żołędzie. Niegdyś stanowiły one składnik karmy dla zwierząt hodowlanych, dziś często są głównym elementem pożywienia zwierząt leśnych.
Żołędzie jako element zabawy.
Owoce dębu nie tylko nadają się do jedzenia, ale stanowią również idealny element zabawy. Jesienny spacer obfituje w wiele skarbów, wystarczy patrzeć pod nogi. Pozbierajcie żołędzie i kasztany a później wspólnie z dziećmi stwórzcie ludziki, zwierzątka, czy inne figurki. Rozwijajcie kreatywność swoich pociech!
Czy wiesz, że…?
Czy wiesz, że Dąb Bolesław z Lasu Kołobrzeskiego uważany jest za najstarszy dąb w Polsce?
Jego wiek szacuje się na ok. 800 lat.
Czy wiesz, że Dąb Bartek, jest największym dębem w Polsce?
Jego wysokość to 28,5 m, obwód pnia prawie 10 m.
Czy wiesz, że na polskich monetach widnieją dębowe liście?
Czy wiesz, że wiele nazw miejscowości i dzielnic pochodzi od dębu?
Przykładowo w Polsce są to: Dąbie, Dębno, Dąbrowa, Dęba.
Czy wiesz, że według legendy maczuga Herkulesa była wykonana z drewna dębowego?
Czy wiesz, że motyw gałązek i liści dębu występuje w herbach królewskich i rycerskich od średniowiecza?
Był to symbol szlachetności i sławy.
Odwiedź nasze stoisko podczas targów Drema 2019, zrób zakupy i otrzymaj sadzonkę dębu. Zasadź go w swoim ogrodzie i zostaw coś po sobie, przyszłym pokoleniom!
_________________________________________
Agata Głowacka