Narzędzia ciesielskie — czyli jakich narzędzi używa cieśla

W dzisiejszym świecie, królestwie zaawansowanej technologii i ultra nowoczesnych materiałów, tradycyjne rzemiosło ciesielskie nie traci na znaczeniu, a prawdziwi fachowcy zajmujący się tworzeniem konstrukcji z drewna nadal cieszą się ogromnym uznaniem. Narzędzia ciesielskie, choć często kojarzone z tradycją i historycznymi metodami budowy, wciąż są nieodłącznym elementem współczesnych prac budowlanych. Przyjrzyjmy się zatem tym nieodłącznym atrybutom cieśli, bez których trudno byłoby mu stawiać okazałe budowle, kształtujące historię i tworzące unikalne dziedzictwo kulturowe.

Data publikacji: 23 lutego 2024

Spis treści

Co to znaczy cieśla?

Słowo „cieśla” określa rzemieślnika specjalizującego się w budowie konstrukcji drewnianych. Cieśla od zawsze był niezwykle ważnym członkiem społeczności lokalnej. Jego umiejętności były niezbędne do wznoszenia budynków mieszkalnych, sakralnych, rolniczych oraz innych obiektów użyteczności publicznej. Cieśla wykonywał swoją pracę z użyciem tradycyjnych narzędzi ręcznych, takich jak młotek, piła, czy dłuto, a jego wiedza i doświadczenie były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Dziś, choć technologia i materiały budowlane uległy znaczącemu rozwojowi, rzemiosło ciesielskie nadal istnieje i ma swoje miejsce w nowoczesnym budownictwie.

Cieśla to rzemieślnik specjalizujący się w obróbce drewna i budowie konstrukcji drewnianych. Jest to osoba, która ma umiejętności w cięciu, struganiu, łączeniu i montażu elementów drewnianych w celu tworzenia różnorodnych konstrukcji, takich jak dachy, stropy, ściany, podłogi oraz inne elementy architektoniczne. Jest to zawód wymagający precyzji, kreatywności oraz umiejętności manualnych, a także znajomości materiałów i technik budowlanych.

Czy cieśla i stolarz to to samo?

Cieśla i stolarz to dwa różne zawody, choć oba zajmują się pracą z drewnem.

Cieśla jest specjalistą od budowy większych konstrukcji drewnianych: budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, gospodarczych, a także obiektów rekreacyjnych — altan, wiat, pergoli itp. Często pracuje on na budowie lub wykonuje zlecenia związane z budownictwem. Wykorzystuje przede wszystkim tradycyjne narzędzia i techniki. W jego pracy zwraca się głównie uwagę na wytrzymałość konstrukcji, a dopiero później na precyzję, czy estetykę. Cieśla przeważnie pracuje na zewnątrz, więc jego działania uzależnione są w dużej mierze od warunków atmosferycznych.

Stolarz natomiast specjalizuje się w wykonywaniu bardziej precyzyjnych elementów z drewna, takich jak meble, drzwi, okna, ramy czy wykończenia wnętrz. Jego praca koncentruje się na detalicznej obróbce drewna, osiągając wysoką jakość i estetykę wykończeń.

Przyjrzyjmy się zatem narzędziom, których używa profesjonalny cieśla. Podzielimy je na dwie większe grupy: narzędzia podstawowe, a także zestaw dodatkowy, czyli narzędzia, które mogą się przydać i ułatwić pracę.

Narzędzia ciesielskie podstawowe — to, co niezbędne

Podstawowe działania podejmowane przez cieślę obejmują pomiary, trasowanie, cięcie oraz montaż elementów drewnianych w celu budowy konstrukcji. Wykorzystuje on różnorodne narzędzia, aby precyzyjnie przetwarzać drewno i łączyć je w stabilne struktury.

mierzenie i trasowanie

miara zwijana taśmowa – do mierzenia długości różnych odcinków
liniał sztywny – jw., dodatkowo sztywna krawędź do trasowania
kątownik ciesielski (krokwiowy) – wielofunkcyjny, poręczny, „szybki”
ołówek stolarski – do trasowania
nóż warsztatowy – do trasowania i wielu innych czynności, zawsze miej go przy sobie

cięcie drewna

piła dwustronna Ryoba – duża piła do szybkiego cięcia wzdłuż i w poprzek włókien drewna
dłuto stolarskie lub ciesielskie płaskie – najbardziej uniwersalne są dłuta o szerokości 20-30 mm
pobijak – drewniany młotek do pobijania dłut

montaż

zaciski stolarskie jednoręczne – lekkie zaciski do szybkiego jednoręcznego montażu
zaciski stolarskie żeliwne – mocne zaciski śrubowe

Narzędzia ciesielskie dodatkowe — to, co warto mieć

młotek ciesielski – do wbijania i wyciągania gwoździ
kątownik stalowy ze stopką – do trasowania i sprawdzania kąta 45° i 90°
kątownik trójwymiarowy – niezastąpiony podczas przenoszenia linii z jednej płaszczyzny kantówki na drugą
kątomierz/pochyłościomierz – do wyznaczania spadków i pochyłości np. konstrukcja dachu
metrówka drewniana – jako sztywna alternatywa dla miary zwijanej
dłuto ciesielskie gniazdowe – do wycinania otworów w połączeniach stolarskich i ciesielskich – tzw. gniazd
strug ręczny uniwersalny nr 5 – do strugania drewna, czyli wyrównywania i wykańczania powierzchni
łom ciesielski – do demontażu konstrukcji drewnianych i wyciągania gwoździ
siekiera stolarska – lub topór ciesielski do zgrubnej obróbki elementów drewnianych w pracach ciesielskich
ośnik – zwany niekiedy nożem ciesielskim do korowania, do obrabiania klepek, desek, kantówek, korowania itp.

Elektronarzędzia dla cieśli

wiertarko-wkrętarka – pozwala na wykonywanie otworów w drewnie, a także służy do wkręcania śrub, wkrętów i innych elementów łączących w drewno, niezbędna w pracy cieśli

piła tarczowa – elektryczna piła umożliwia szybkie cięcie drewna
frezarka – pozwala na precyzyjne obrabianie krawędzi drewna, wykonywanie wcięć, rowków oraz innych detali
strug elektryczny – umożliwia szybkie i skuteczne struganie drewna w celu uzyskania odpowiednich wymiarów i gładkości powierzchni elementów konstrukcyjnych

i wiele innych.

Jak zdobyć zawód cieśli?

Tradycyjne rzemiosło ciesielskie, choć przesiąknięte historią i tradycją, wciąż ma swoje niezaprzeczalne miejsce we współczesnym świecie budownictwa. W Polsce, gdzie drewno od wieków jest jednym z najważniejszych materiałów budowlanych, cieśla odgrywa niezwykle ważną rolę w kształtowaniu krajobrazu architektonicznego. Jego umiejętności i wiedza są niezbędne do wznoszenia różnorodnych konstrukcji, od tradycyjnych domów wiejskich po nowoczesne obiekty użyteczności publicznej.

Zobacz, jak wygląda najnowocześniejsza szkoła drzewna w Polsce, która jest przykładem nowoczesnego ciesielstwa: „Zespół Szkół Drzewnych i Leśnych w Garbatce Letnisku — tradycja w nowoczesnym wydaniu”

Dzisiaj, w dobie wszechobecnego postępu technologicznego, warto podkreślić, że tradycyjne rzemiosło ciesielskie nadal cieszy się uznaniem i kontynuuje swoją ważną rolę w kształtowaniu naszego otoczenia. Narzędzia ciesielskie, choć ewoluują i dostosowują się do współczesnych potrzeb, wciąż pozostają nieodłącznym elementem pracy cieśli. Ich znajomość i umiejętne wykorzystanie są kluczem do osiągnięcia doskonałych rezultatów i tworzenia konstrukcji, które zachwycają zarówno swoją solidnością, jak i estetyką.

Jeśli zatem po przeczytaniu tego artykułu chciałbyś rozwinąć swoje ciesielskie umiejętności, oto miejsca, w których znajdziesz najlepsze fachowe wsparcie:

Jeśli jesteś nastolatkiem i chciałbyś zostać cieślą – zostań uczniem Zespołu Szkół Drzewnych i Leśnych w Garbatce-Letnisku. Ta najnowocześniejsza placówka tego typu w Polsce kształci m.in. cieśli, stolarzy, dekarzy i tapicerów. Szkoła posiada internat — więcej informacji tutaj.

Jeżeli natomiast jesteś osobą dorosłą – możesz również odwiedzić Garbatkę-Letnisko i w ramach Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Szkole Drzewnej ukończyć kurs ciesielski – więcej informacji tutaj.

W przypadku, kiedy nie dysponujesz dużą ilością czasu lub gdy Garbatka to dla Ciebie koniec świata, możesz skorzystać z kursu online w Szkole Cieśli – więcej informacji tutaj.

A co jeśli masz już doświadczenie, a brakuje Ci przysłowiowego „papierka”?

Wiele osób pracujących za granicami Polski pyta mnie, jak zdobyć dokument, który potwierdzi posiadane przez nich kwalifikacje. W takiej sytuacji proponuję:
Zajrzeć a stronę Związku Rzemiosła Polskiego, gdzie znaleźć można wymagania dot. egzaminów czeladniczych i mistrzowskich.
A następnie zgłosić się do lokalnej izby rzemieślniczej, która przeprowadza egzaminy dla tej profesji. Wiem, że na pewno robi to Izba Rzemiosła i Małej Przedsiębiorczości w Radomiu.

© 2024 CILIO Agnieszka Baraniok-Lipińska
Treści (zarówno tekst, jak i grafiki, filmy i zdjęcia) dostępne na blogu objęte są ochroną prawa autorskiego, a ich kopiowanie, powielanie, dalsze rozpowszechnianie lub inne korzystanie bez wyraźnej zgody autora jest zakazane i może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną. W razie zainteresowania licencją na korzystanie z treści napisz na adres blog@dluta.pl

Autorka tekstu:
Agnieszka Baraniok-Lipińska

Od ponad 20 lat prowadzę sklep specjalizujący się w sprzedaży narzędzi do ręcznej pracy w drewnie. Jednak nie tylko sprzedaję te narzędzia, ale przede wszystkim sama ich używam! Choć w swoim warsztacie spędzam długie godziny, gdzie rzeźbię, strugam, szlifuję, wiercę, piłuję, to nadal uważam, że jestem dopiero na początku swojej przygody z drewnem.
Dzięki tej praktyce o narzędziach wiem prawie wszystko, ale przede wszystkim rozumiem potrzeby klientów, szczególnie tych, którzy tak jak ja dopiero się uczą.
Kilka lat temu wpadłam na pomysł Samouczków Rzeźbiarskich – zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia i strugania drewna. W 2021 roku stworzyłam mój pierwszy autorski projekt: serię Samouczek drewniana łyżka, który podbił serca naszych klientów. Obecnie prowadzę również warsztaty rzeźbienia w drewnie dla osób początkujących pod nazwą “Alelipa!”, a także konsultacje z ręcznego ostrzenia narzędzi.

oraz Jędrzej Cyganik – cieśla, założyciel działalności DRWA Tales of the Woods

Powiązane Wpisy

Narzędzia i producenci, Stolarstwo, ciesielstwo