Najlepsza piła do drewna – jak ją wybrać?

Czy zdarzyło Ci się, że wybrana przez Ciebie piła do drewna nie spełniła Twoich oczekiwań? Po przeczytaniu tego artykułu nie tylko sprawnie zrozumiesz oznaczenia dotyczące pił, ale przede wszystkim z łatwością wybierzesz tę najlepszą do swoich potrzeb. Przeprowadzę Cię krok po kroku przez podstawowe różnice między piłami zachodnimi a japońskimi. Podpowiem, na co zwrócić uwagę, i zdradzę kilka ciekawostek, które pomogą Ci wybrać piłę idealną!

Data publikacji: 1 listopada 2024r.

Wybór właściwej piły ręcznej nie musi być trudny, jeśli wiesz, na co zwrócić uwagę. Poniżej znajdziesz podstawowe kroki, które pomogą Ci zdecydować, jaki rodzaj piły wybrać do swojego projektu. Sprawdź, czym różnią się typy pił, jakie zęby będą najlepsze do różnych cięć oraz co oznaczają parametry TPI, czy pitch. A na końcu zdradzę Ci, jaka piła do drewna jest moją ulubioną i jednocześnie najpopularniejszą w sklepie Dluta.pl 🙂

Krok 1 – Grzbietnica, czy płatnica – rodzaje pił ręcznych do drewna

Pierwszym krokiem przy wyborze piły ręcznej jest odpowiedzenie sobie na pytanie, jakie cięcie planujemy wykonać. Czy będziemy pracować z grubymi materiałami, gdzie ważna jest większa głębokość cięcia? Czy może zależy nam na przycinaniu niewielkich elementów, gdzie kluczowe są precyzja i stabilność?

Wśród pił zachodnich do wyboru mamy dwa najpopularniejsze typy: grzbietnicę i płatnicę. Z kolei z Japonii przywędrował do nas trzeci, niespotykany na Zachodzie typ piły dwustronnej, znany jako Ryoba. Oto ich charakterystyka:

Warto wiedzieć

Oprócz standardowych grzbietnic i płatnic istnieją również inne rodzaje pił ręcznych, które mają specyficzne zastosowania i przydają się do bardziej specjalistycznych prac. Oto niektóre z nich:

• Kugihiki – japońska piła o cienkim, elastycznym brzeszczocie, której zęby nie są rozwiedzione. Idealna do przycinania kołków na równi z powierzchnią bez uszkadzania jej. Często ma drobne zęby, co umożliwia precyzyjne wykończenia.
• Piła ramowa – tradycyjna piła w ramie, świetna do długich cięć wzdłużnych i poprzecznych. Dzięki wymiennym brzeszczotom i mocnemu naciągowi brzeszczotu jest stabilna i wszechstronna.
• Piła włosowa – cienka piła do precyzyjnych, krzywoliniowych cięć, używana w modelarstwie i jubilerstwie. Sprawdza się w pracy z cienkim drewnem i metalem.
• Piła składana – przenośna piła z ostrzem, które można schować w uchwycie. Idealna do prac w terenie, np. ogrodnictwa czy bushcraftingu, dzięki wygodzie transportu i wszechstronności zastosowań. Ma zazwyczaj ostrze dostosowane do cięcia świeżego drewna.

Krok 2 – Piła do cięcia wzdłużnego, poprzecznego, a może uniwersalna?

Po wyborze typu piły, kolejnym krokiem jest dobranie odpowiednich zębów. To właśnie one wpływają na to, jak piła radzi sobie z różnymi kierunkami cięcia. Zęby wpływają na precyzję, szybkość cięcia oraz wykończenie krawędzi.

Najczęściej wybierane są piły z zębem uniwersalnym. Warto jednak pamiętać, że najlepsze efekty uzyskamy, stosując ząb dedykowany do konkretnego kierunku cięcia. Oto różnice pomiędzy poszczególnymi typami zębów:

Są jeszcze dwie sytuacje, kiedy powinieneś wybrać piłę o specjalnym uzębieniu: jeśli chcesz ciąć drewno mokre lub bardzo twarde.
Piły ręczne do cięcia mokrego drewna mają specjalnie wyprofilowane zęby z szerszym rozstawem i innym kątem. Ułatwia to odprowadzanie wiórów i zapobiega zakleszczaniu się ostrza w wilgotnym materiale. Dzięki tej konstrukcji radzą sobie lepiej z materiałem, który stawia większy opór niż drewno suche, co pozwala na płynniejsze cięcie.
Piły ręczne do cięcia twardego drewna wyposażone są w zęby o specjalnym kącie natarcia oraz wytrzymałości dostosowanej do gęstych i zbitych struktur drewna. Dzięki temu zęby zachowują ostrość na dłużej. Jest to szczególnie istotne przy pracy z wymagającymi gatunkami, jak dąb, jesion, grab czy egzotyczne twarde drewno.

Wskazówka

Warto wczytywać się w opisy poszczególnych pił – wiele modeli jest uniwersalnych i pozwala na cięcie nie tylko drewna, ale również tworzyw sztucznych, a nawet metali kolorowych. Dzięki temu jedna piła może posłużyć do różnorodnych materiałów, co zwiększa jej wszechstronność i funkcjonalność.

Krok 3 – Brzeszczot w pile do drewna – cienki, czy gruby?

Grubość brzeszczotu to ważny parametr, który wpływa na stabilność piły i łatwość prowadzenia narzędzia, zwłaszcza przy długich cięciach lub pracy z twardszymi materiałami. Wybór grubości brzeszczotu warto dostosować do projektu – cienki brzeszczot sprawdzi się tam, gdzie liczy się precyzja i kontrola, natomiast grubszy brzeszczot będzie lepszym rozwiązaniem przy bardziej wymagających cięciach, gdzie stabilność narzędzia jest priorytetem.

Ciekawostka

Piły japońskie zazwyczaj mają cieńsze brzeszczoty niż piły zachodnie, co przekłada się na większą precyzję i węższy rzaz. Przykładowo, grubość brzeszczotu w piłach japońskich wynosi zazwyczaj od 0,3 mm do 0,7 mm, podczas gdy w piłach zachodnich jest to zwykle ok 1 mm. Cieńsze ostrze w piłach japońskich umożliwia bardziej precyzyjne cięcie, ale wymaga cięcia na pociągnięcie i delikatniejszego prowadzenia, by uniknąć odkształceń.

Krok 4 – TPI i pitch – co to oznacza?

Kolejnym ważnym aspektem przy wyborze piły ręcznej jest zrozumienie parametrów TPI (Teeth Per Inch) oraz pitch – dwóch miar opisujących zagęszczenie zębów na ostrzu. W piłach zachodnich częściej stosuje się TPI, czyli liczbę zębów na cal. Z kolei japońscy producenci podają zazwyczaj pitch, czyli odstęp między zębami, najczęściej w milimetrach. Oba parametry są odwrotnie proporcjonalne – im wyższe TPI, tym mniejszy pitch, i odwrotnie. Warto pamiętać, że wystarczy znać tylko jeden z tych parametrów, ponieważ można je dość łatwo przeliczyć.

Ciekawostka

W piłach do drewna najniższe TPI, zwykle 2–4, spotyka się w piłach dwuręcznych do cięcia kłód. Takie szeroko rozstawione zęby umożliwiają szybkie, agresywne cięcia grubych kawałków drewna. Z kolei najwyższe TPI, w zakresie 20-25, występuje w precyzyjnych piłach typu Kugihiki. Tak drobne uzębienie pozwala na wyjątkowo delikatne, precyzyjne cięcia tuż przy powierzchni. Jest też idealne do przycinania kołków i elementów bez uszkadzania otaczającego drewna. Większość uniwersalnych pił do drewna mieści się w przedziale 6–12 TPI, co oferuje dobry balans między szybkością cięcia a precyzją.

Krok 5 – Piła do drewna japońska czy zachodnia?

Na koniec możemy zdecydować, czy chcemy piłę typu zachodniego, czy japońskiego. Warto jednak pamiętać, że są też piły hybrydowe, które, choć mają japońskie uzębienie, to wyglądem i budową przypominają modele zachodnie.

Jeśli wybieramy piłę ściśle pod kątem jej zastosowania, to przechodząc przez kolejne kroki, często ten wybór niejako dokonuje się sam. Na przykład, jeśli zależy nam na ekstremalnej precyzji, jaką oferuje piła do drewna typu Dozuki, raczej nie znajdziemy odpowiednika w piłach zachodnich – japońskie narzędzia są tu bezkonkurencyjne dzięki swojej konstrukcji i cieńszym brzeszczotom.

Jednak przy zakupie piły uniwersalnej, na przykład do ogólnych prac stolarskich, decyzję o stylu narzędzia można potraktować jako pierwszy krok. Oto co warto wiedzieć o specyfice pracy tymi piłami:

Ciekawostka

Piły japońskie tną na pociągnięcie, co jest bezpośrednio związane z filozofią pracy rzemieślników w Japonii. Cięcie na pociągnięcie pozwala na zastosowanie cieńszych i lżejszych brzeszczotów. Są one przy takim ruchu bardziej stabilne i nie wyginają się. Dzięki temu ostrza generują węższy rzaz. Oznacza to mniejsze straty materiału i minimalizuje opór podczas cięcia, dając wyjątkowo gładkie wykończenie krawędzi.
Konstrukcja i technika cięcia na pociągnięcie wywodzą się z tradycji pracy bez stołów warsztatowych. Japońscy rzemieślnicy pracują często na niskich podporach lub podłodze, co sprzyja naturalnym, kontrolowanym ruchom. Długie rękojeści wielu japońskich pił umożliwiają chwyt oburącz. Dzięki temu użytkownik może płynnie, z większą siłą, a jednocześnie kontrolą ciągnąć piłę wzdłuż cięcia. Oburęczny uchwyt pozwala także na lepsze rozłożenie siły i zmniejsza zmęczenie podczas długotrwałej pracy.

Najlepsza piła ręczna do drewna – czyli jaka?

Powyższe informacje pokazują, że nie istnieje jedna idealna piła do drewna – wybór zależy od naszych potrzeb, oczekiwań, a często także budżetu. Gdybym miała polecić najbardziej uniwersalne modele, zdecydowanie warto zwrócić uwagę na japońskie piły Kataba oraz Ryoba od największego japońskiego producenta pił – firmy ZETSAW.

Najlepsza uniwersalna piła do drewna – mój nr 1

Kataba to jednostronna piła, doskonała zarówno do cięć poprzecznych, jak i wzdłużnych. Model Kataba ZETSAW 250 mm sprawdza się w szerokim zakresie prac stolarskich. Brak grzbietu pozwala na głębokie, swobodne cięcia bez ograniczeń głębokości. To świetny wybór dla każdego, kto szuka wszechstronnej piły – sama sięgam po nią najczęściej.

Najlepsza uniwersalna piła do drewna – mój nr 2

Ryoba, jak np. Ryoba ZETSAW 250 mm, to piła dwustronna, z jedną stroną ostrza do cięć wzdłużnych, a drugą do poprzecznych. Choć wymaga większej wprawy, oferuje wyjątkową wszechstronność i precyzję – to mój drugi wybór w warsztacie.

Najlepsza uniwersalna piła do drewna – model budżetowy

Dla osób z ograniczonym budżetem, dobrym wyborem będzie budżetowa wersja Ryoba 250 mm. Nadal zachowuje wysoką funkcjonalność i sprawdza się w wielu projektach, oferując japońską precyzję w przystępnej cenie.

A jaka jest Twoja ulubiona piła do drewna? A może masz pytania dotyczące wyboru odpowiedniego modelu? Podziel się swoimi doświadczeniami w komentarzach – chętnie poznamy Twoją opinię i pomożemy w wyborze!

---

Źródła:
Odate T., Choosing and Using Japanese Handsaws, Fine Woodworking, Taunton Press, 1993
Durfee Ch., Japanese-Style Dovetail Saws – Tool Test, Fine Woodworking, Taunton Press, 2006
Frid T., Sawing by Hand, Fine Woodworking, Taunton Press
Hunter A., The Power of the Pull Stroke: Fundamentals of Japanese Saws, Fine Woodworking, Taunton Press, 2015.

© 2024 CILIO Agnieszka Baraniok-Lipińska
Treści (zarówno tekst, jak i grafiki, filmy i zdjęcia) dostępne na blogu objęte są ochroną prawa autorskiego. Ich kopiowanie, powielanie, dalsze rozpowszechnianie lub inne korzystanie bez wyraźnej zgody autora jest zakazane i może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karną. W razie zainteresowania licencją na korzystanie z treści napisz na adres blog@dluta.pl

---

Autorka tekstu:
Agnieszka Baraniok-Lipińska

Od ponad 20 lat prowadzę sklep specjalizujący się w sprzedaży narzędzi do ręcznej pracy w drewnie. Jednak nie tylko sprzedaję te narzędzia, ale przede wszystkim sama ich używam! Choć w swoim warsztacie spędzam długie godziny, gdzie rzeźbię, strugam, szlifuję, wiercę, piłuję, to nadal uważam, że jestem dopiero na początku swojej przygody z drewnem.
Dzięki tej praktyce o narzędziach wiem prawie wszystko, ale przede wszystkim rozumiem potrzeby klientów, szczególnie tych, którzy tak jak ja dopiero się uczą.
Kilka lat temu wpadłam na pomysł Samouczków Rzeźbiarskich – zestawów do samodzielnej nauki rzeźbienia i strugania drewna. W 2021 roku stworzyłam mój pierwszy autorski projekt: serię Samouczek drewniana łyżka, który podbił serca naszych klientów. Obecnie prowadzę również warsztaty rzeźbienia w drewnie dla osób początkujących pod nazwą “Alelipa!”, a także konsultacje z ręcznego ostrzenia narzędzi.

---

Powiązane Wpisy